Pewnie każdemu z nas zdarzyła się sytuacja, kiedy rozmówca nie zareagował na to, co mu właśnie obwieściliśmy tak, jakbyśmy tego oczekiwali. Możliwe, że mieliśmy zupełnie inne intencje, a osoba z którą prowadziliśmy dialog, zrozumiała nas całkowicie opacznie. Jak to możliwe? Najprawdopodobniej pojawiły się pewnego rodzaju bariery komunikacyjne, które zakłóciły możliwość skutecznego porozumienia się. W artykule wyjaśniamy, czym są bariery w komunikacji interpersonalnej, jakie rodzaje barier wyróżniamy oraz podpowiadamy, jak sobie z nimi radzić. Zapraszamy do lektury.
Spis treści:
Czym są bariery komunikacyjne?
Klasyfikacja i rodzaje barier w komunikacji interpersonalnej
Jak zwalczyć problemy w komunikacji interpersonalnej?
Błędy w komunikacji - przykłady
Czy można uniknąć barier w komunikacji międzyludzkiej?
Czym są bariery komunikacyjne?
Barierami komunikacyjnymi określa się wszystko to, co zakłóca efektywne porozumiewanie się między nadawca komuikatu, a jego odbiorcą. Mają one negatywny wpływ na cały proces komunikacji. Bariery w komunikacji interpersonalnej mogą doprowadzić do całkowitego braku zrozumienia lub zniekształcenia przekazu i w konsekwencji do problemów z jego właściwą interpretacją.
Zwalcz bariery komunikacyjne, które mogą doprowadzić do całkowitego braku zrozumienia
Szkolenia otwarte z komunikacji
Klasyfikacja i rodzaje barier w komunikacji interpersonalnej
Bariery w porozumiewaniu się możemy podzielić na dwie grupy: zewnętrzne oraz wewnętrze.
Wewnętrzne bariery komunikacyjne
Wewnętrzne bariery komunikacyjne związane są z nastawieniem osób uczestniczących w dialogu oraz ich przyzwyczajeniami, poglądami oraz nawykami. Mogą one prowadzić do wysuwania pochopnych wniosków w rozmowie. W tym przypadku każda osoba biorąca udział w dyskusji może interpretować komunikat w swój indywidualny sposób. Bariery wewnętrzne wytwarzane są świadomie bądź nieświadomie przez nas samych.
Przykłady wewnętrznych blokad i barier komunikacyjnych:
Tworzenie sądów, osądzanie
Przyznajmy się bez bicia, iż niejednokrotnie podczas rozmowy z drugą osobą dopuszczamy się „grzechu tworzenia sądów”. Przekonani o swojej racji, bądź nawet nieomylności, krytykujemy naszego rozmówcę, wydajemy sądy, protekcjonalnie chwalimy go, jednocześnie oceniając, czy też nawet obrażamy się, jeśli jego poglądy czy twierdzenia nie są spójne z naszymi.
Decydowanie za innych
Tutaj również pod wpływem naszego myślenia o swojej wielkości czy też racji, uznajemy, że mamy prawo do moralizowania, wydawania decyzji, rozkazywania. Pewni swojego życiowego doświadczenia, posuwamy się nawet do grożenia, przytaczając czarne wizje niestosowania się do naszych rad. Co więcej, w jak najbardziej dobrej wierze, wypytujemy rozmówcę o najdokładniejsze szczegóły jego życia i poczynań, nie zdając sobie sprawy, że czasem przekraczamy przy tym granice czyjejś intymności.
Zbywanie, uciekanie
Kolejną grupą barier zewnętrznych, która może skutecznie popsuć naszą komunikację z innymi, jest zbywanie. Zdarza się, iż jesteśmy niezbyt zainteresowani problemami rozmówcy, dlatego pocieszamy go „pustymi” w takim wypadku słowami z serii: „nie martw się”, „zobaczysz będzie dobrze”. Innym razem, przytłoczeni wręcz piętrzącymi się kłopotami osób, z którymi wchodzimy w interakcje, próbujemy najprostszej ucieczki, zmieniając po prostu temat. Problem tkwi w tym, że robimy to tak nagle, że rozmówca zwyczajnie czuje się potraktowany wręcz obraźliwie i traci ochotę na dalszy kontakt z nami.
Uprzedzenia
Nasze prywatne uprzedzenia mogą powodować, że podchodzimy do rozmowy z naszym prywatnym nastawieniem, które nie zawsze jest właściwe. Uprzedzenia są silnie powiązane ze stereotypami. Z uprzedzeniami mamy najczęściej do czynienia w postaci: ksenofobii, rasizmu, antysemityzmu, dyskryminacji, nacjonalizmu czy fanatyzmu. Przykładem uprzedzenia może być okazywanie negatywne stosunku wobec ludzi, którzy nie urodzili się w Polsce.
Różnice, blokady językowe
Bariera językowa to coś, co może skutecznie utrudnić skuteczne porozumiewanie się. Wielu z nas, mimo wieloletniej nauki języka obcego, ma problemy ze swobodnym komunikowaniem się w nim. I nie chodzi tutaj tylko o to, że mamy braki w zasobie słownictwa, a o to, że boimy się oceny przez innych, dlatego ważymy każde słowo. Problem narasta, gdy nasz rozmówca porozumiewa się w danym języku płynnie i pewnie. Różnice językowe, które utrudniają skuteczną komunikację, nie wynikają tylko z braku znajomości obcego języka. Możemy również o nich mówić także wtedy, kiedy dane słowo nie oznacza tego samego dla nadawcy co dla odbiorcy (np. posługiwanie się żargonem).
Zewnętrzne bariery komunikacyjne
Drugą grupą barier komunikacyjnych stanowią bariery zewnętrzne. Są to najczęściej występujące w naszym otoczeniu przeszkody, na które nie zawsze mamy wpływ. Zaliczamy do nich:
-
hałasy;
-
awarie;
-
głośne rozmowy;
-
brak czasu;
-
niedopuszczanie do głosu, przerywanie naszemu rozmówcy.
Wobec powyższych, bariery zewnętrzne są o wiele prostsze to poskromienia. Jeśli bowiem brak nam czasu na rozmowę, możemy po prostu przełożyć ją na bardziej dogodny dla obydwu stron moment. Dialog utrudniany przez hałas można łatwo poprawić dzięki przeniesieniu się w bardziej spokojne miejsce, czy zazwyczaj poprzez zwyczajne zamknięcie drzwi bądź okien.
Jak zwalczyć problemy w komunikacji interpersonalnej?
Biorąc pod uwagę wymienione wcześniej grupy barier wewnętrznym, zdajemy sobie sprawę, że w tym przypadku sytuacja nie jest tak prosta do rozwiązania. Najbardziej pomocna w usprawnianiu dialogu jest samoświadomość. Musimy zdawać sobie sprawę, co tak naprawdę może wpłynąć na niepowodzenie naszych dialogów:
-
stan naszych emocji: złość, zniecierpliwienie, wściekłość;
-
negatywny stosunek do rozmówcy: stereotypy, uprzedzenia, nieufność, zazdrość, poczucie wyższości bądź mniejszości;
-
różnice kulturowe: inne wartości, normy kulturowe, poglądy;
-
sprzeczność komunikatów werbalnych z niewerbalnymi: nawet jeśli będziemy kogoś komplementować używając najpiękniejszych przymiotników, na nic się to zda, jeśli nie będziemy jednocześnie patrzeć rozmówcy w oczy, będziemy przyjmować zamkniętą postawę ciała, czy też niecierpliwie stukać palcami po blacie stołu;
-
obojętność, brak zainteresowania tematem rozmowy;
-
różnice w poziomie językowym rozmówców: wystarczy, że jedna ze stron używa „za mądrych” wyrażeń, a już tworzą się bariery komunikacyjne.
Co możemy zrobić, aby pozbyć się jak największej ilości barier w komunikowaniu się?
-
używajmy języka zrozumiałego dla rozmówców: nie musimy popisywać się znajomością „trudnych słów”, dopasujmy się zawsze do osoby, z którą rozmawiamy a i dla nas dyskusja stanie się przyjemniejsza i prostsza;
-
pamiętajmy o zasadach aktywnego słuchania: używajmy parafraz, zadawajmy pytania otwarte, stosujmy rekapitulacje (zwięzłe podsumowania tego co mówi druga osoba);
-
oddzielajmy fakty od opinii, pozwólmy rozmówcy „obronić” samego siebie i jego poglądy;
-
nie przerywajmy innym, ani nie dokańczajmy tego, co ktoś chciał nam zakomunikować;
-
nie nastawiajmy się na „dzień dobry” negatywnie, dajmy szansę innym ludziom;
-
eliminujmy szumy językowe, na przykład wyłączmy muzykę, która utrudnia porozumiewania się albo przenieśmy się do innego miejsca.
Błędy w komunikacji - przykłady
Poniżej przedstawiamy przykłady często występujących w naszym społeczeństwie barier (przeszkód) komunikacyjnych:
-
Osądzanie
Przykład:
-
Jak Ty wyglądasz? Chyba nie chcesz dziś tak wyjść do pracy?
-
Dobrze poszło Ci to zadanie, ale gdybyś drugie zrobił równie dobrze, klient by był bardziej zadowolony
-
Dawanie rozwiązań (rozkazywanie, moralizowanie, grożenie)
Przykład:
-
Jeśli natychmiast nie posprzątasz tego bałaganu, to zabieram Ci telefon na tydzień
-
Jesteś leniwy. Ja w Twoim wieku pracowałem na dwóch etatach
-
Unikanie udziału w troskach drugiego człowieka, odwracanie uwagi
Przykład:
-
Coś Cię boli? Nie przejmuj się. Teraz wszystkich coś boli
-
Ja zrobiłbym w tej sytuacji to inaczej
Nie pozwól, aby bariery komunikacyjne doprowadziły do całkowitego braku zrozumienia lub zniekształcenia przekazu
Zapoznaj się z naszą ofertą szkoleń z komunikacji i negocjacji
Czy można uniknąć barier w komunikacji międzyludzkiej?
Jak najbardziej tak, a pierwszym krokiem ku zwycięstwu będzie uzmysłowienie sobie ich istnienia, natomiast drugim możliwość sterowania nimi. Ponadto, należy zdawać sobie sprawę, że zarówno pierwsze wrażenie, jak i pierwsza rozmowa będą miały miejsce tylko raz. Traktując drugą osobę bez szacunku, wykazując się agresją, wywołamy podobną reakcję, którą później będzie nam niezwykle ciężko zmienić. Pamiętajmy więc, aby starać się panować nad emocjami, robić wszystko, aby druga strona zrozumiała to, co do niej mówimy. Podczas interakcji z innymi, posługujmy się faktami, a nie opiniami na temat innych oraz korzystajmy ze zrozumiałego języka, zapominając na chwilę zarówno o fachowych sformułowaniach jak i o ulicznym slangu.
W podnoszeniu umiejętności z zakresu komunikacji interpersonalnej pomóc mogą szkolenia, które nastawione są na rozwój umiejętności interpersonalnych. Podczas takich szkoleń poznamy zasady komunikacji, które w znaczący sposób wpłyną na jakość kontaktów międzyludzkich. Umiejętności skutecznego porozumiewania się i zwalczania barier komunikacyjnych przydadzą się nie tylko na co dzień, ale również w pracy. Skuteczna komunikacja przyczynia się do realizacji celów, dlatego warto odpowiednio o nią zadbać. W szczególności proponujemy szkolenia zamknięte z komunikacji, takie jak: trening efektywnej komunikacji w biznesie, negocjacje międzykulturowe w biznesie czy budowanie zespołu poprzez komunikację, pracę zespołową i relacje.
Przeczytaj na naszym blogu również artykuły powiązane:
