Zarządzanie przez cele (ang. Management by Objectives – MBO) jest systemem menadżerskim wdrażanym na całym świecie. ZLP stosuje się w biznesie, handlu, administracji publicznej oraz wykorzystuje jako technikę oceny i motywowania kadr. Metodę tę uważa się za wysoce efektywną w realizacji zarówno strategicznych, jak i operacyjnych celów przedsiębiorstwa. Ze względu na skuteczność i szerokie zastosowanie ZLP warto się zapoznać z jego założeniami.

Z naszego tekstu dowiesz się:

na czym polega zarządzanie przez cele,

jak wygląda ZLP w teorii i praktyce,

jakie są wady i zalety ZLP,

jak mądrze wdrożyć zarządzanie przez cele.

Na czym polega zarządzanie przez cele (ZPC)?

Zarządzanie przez cele to jeden ze sposobów zarządzania pracownikami. Idea ZPC została opracowana przez Petera Druckera, który stwierdził, że w zarządzaniu powinno się kłaść nacisk na wykorzystanie celów do motywowania, nie zaś do kontrolowania ludzi. W przypadku zarządzania przez cele monitorowanie działań podwładnych jest drugorzędnym zadaniem menadżera. Dzięki wyznaczaniu jasnych, możliwych do zrobienia zadań można wypracować u pracowników skłonność do inicjatywy, kreatywność i zaangażowanie w pracę, a z drugiej strony utrzymać pewien rygor, pozwalający pracodawcy lub wyznaczonemu do kierowania zespołem menadżerowi na sprawne zarządzanie zespołem.

Zarządzanie przez cele w teorii i praktyce

Menadżer stosujący ZLP musi dążyć do tego, aby ustalić jasne cele dla swoich pracowników. Powinny być one opisane jako rezultat, który ma być osiągnięty w założonym czasie. Zasadniczo nie są istotne narzędzia, za pośrednictwem których zespół będzie dążył do celu, ale uzyskany finalnie efekt. Pracodawca czy menadżer powinien wynagradzać pracowników nie za powierzchowne oznaki zaangażowania w projekt czy godziny spędzone na jego realizacji, ale za to, czy założony uprzednio rezultat zostanie osiągnięty.

Osiągalność celów – podstawowe założenie efektywnego ZLP

Stawiane w biznesie cele nie mogą być abstrakcyjne, niemożliwe do osiągnięcia w jakimś zakresie ani niemierzalne. Najlepiej przy ich wyznaczaniu mieć na uwadze zarówno nasze oczekiwania, jak i faktyczne możliwości naszej firmy. Trzeba mierzyć siły pracowników na zamiary. Cel powinien zmuszać do wysiłku, być ambitny, ale przy tym całkowicie realny. Dobrze, jeśli motywuje pracowników do własnej inicjatywy i aktywności. Dodatkowo za jego osiągnięciem muszą stać konkretne profity dla podwładnych - nie tylko finansowe.

Najlepiej stawiać miarodajne, wyrażone w postaci wartości liczbowych cele dla swoich pracowników. Łatwiej będzie osiągnąć podwładnym wzrost produkcji o 10 proc. czy obniżenie kosztów pracy o 20 proc. niż ,,zwiększenie wydajności przy zmniejszonych kosztach całkowitych”. W tym drugim przypadku pozostawia się podwładnym swobodę co do interpretacji celu, co nie jest korzystne w przypadku zarządzania. Każdy pracownik inaczej może rozumieć pojęcie zwiększenia wydajności, natomiast jeśli zostanie ono określone jako wzrost produkcji o 10 proc. w ciągu najbliższych 3 miesięcy, jest to jasny cel dla wszystkich.

Wady i zalety zarządzania przez cele

Niezależność pracowników

Dużą zaletą ZLP jest to, że kierownik lub menadżer może pozostawić swoim podwładnym „wolną rękę” w rozdzielaniu zadań i w przyjęciu określonej metodologii pracy nad danym projektem. Jeśli pracownicy wiedzą, co mają osiągnąć, będą w stanie wykrzesać z siebie wiele kreatywności. Staną się pomysłowi i zaczną sami poszukiwać drogi, która wiedzie do założonego efektu. Dla przełożonego ZLP wiąże się zatem z dużą wygodą – jego nadzór nad projektem, a tym samym zakres obowiązków, mogą być znacznie ograniczone i nie wpłynie to na rezultat pracy.

Nastawienie na cel – wada czy zaleta?

Zadaniem menadżera jest właściwe opisanie zadania oraz jasne i bardzo dokładne sprecyzowanie tego, co ma zostać zrealizowane. Osiągnięcia pracowników w modelu ZLP stają się miarą poprawności sformułowania celów. Warto jednak zauważyć, że istnieją projekty, w których nie da się zamknąć celu przedsięwzięcia w sztywnych ramach. Przykładem mogą być projekty eksperymentalne, o nieoczekiwanych rezultatach lub te, w których priorytetem jest wypracowanie innowacyjnego, ulepszającego projekt lub usługę rozwiązania (jednak w gruncie rzeczy charakter tego rozwiązania nie jest znany przed rozpoczęciem prac). W takim przypadku metoda ZLP może nie przynieść oczekiwanych rezultatów, szczególnie jeśli nie zostanie choć w niewielkim stopniu zmodyfikowana.

Zagrożenia natury etycznej

W zarządzaniu przez cele kluczowe jest wskazanie, co ma zostać osiągnięte, a kwestia sposobów dotarcia do zakładanego efektu nie jest taka istotna. Pod tym względem można zgodzić się ze stwierdzeniem, że dla pracowników zarządzanych zgodnie z ZLP „cel uświęca środki”. Może być to dla firmy niebezpieczne – podwładny, który nie kieruje się w swoich działaniach etyką, jest nie tylko demotywatorem dla innych pracowników, ale także negatywnie wpływa na wizerunek przedsiębiorstwa (przez niego firma jest postrzegana jako idąca do celu ,,po trupach). Warto zatem, wprowadzając zarządzanie metodą ZLP, zastanowić się, jak wzbudzić u pracowników pozytywne, zgodne z powszechnie przyjętymi zasadami moralności motywacje.

Jak wdrożyć zarządzanie przez cele?

Jak wdrożyć zarządzanie przez cele we własnej firmie i instytucji, a dodatkowo zrobić to mądrze? Zamiast samemu uczyć się od podstaw, popełniając w trakcie nauki masę błędów, lepiej poprosić o pomoc profesjonalistów. Szkolenia z zarządzania przez cele to prosty sposób na to, aby poznać podstawy tej metody, a także skonsultować jej założenia ze szkoleniowcami-praktykami. Na zajęciach prowadzonych przez profesjonalnych trenerów łatwiej przyswoić teorię oraz spytać o radę, która może w realny sposób przyczynić się do poprawy efektywności pracy w naszej firmie.

Chcesz wziąć udział w szkoleniach biznesowych?

Otwarte szkolenia biznesowe w Krakowie