Co to jest i na czym polega relatywizm? Rodzaje, przykłady

co to jest relatywizmNaturalną tendencją jednostki jest próba tłumaczenia sobie zarówno rzeczywistości, która ją otacza jak i zdarzeń, które dzieją się i zmieniają każdego dnia. Bez powyższej umiejętności wielu z nas zwyczajnie nie poradziłaby sobie z emocjami czy napięciem, jakie często towarzyszą nadchodzącym nowościom oraz związanymi z nimi przeobrażeniom. Wyobraźnia podpowiada nam zatem, że słusznie byłoby sobie pewne zjawiska posegregować, inne uprościć, a z pozostałymi po prostu pogodzić się i przejść do porządku dziennego. Jednym ze sposobów na powyższe jest uznanie relatywizmu za koncepcję najbardziej neutralną, a tym samym odpowiadającą na największą ilość pytań. W dzisiejszym artykule wyjaśnimy, co to jest i na czym polega relatywizm, a także omówimy jego najpopularniejsze rodzaje. 

Spis treści:

Co to jest relatywizm? Definicja

Rodzaje relatywizmu

Na czym polega relatywizm moralny Machiavellego?

Relatywizm a absolutyzm

Krytyka relatywizmu

Relatywizm - przykłady

Jaki wpływ ma relatywizm na środowisko pracy?

 

Co to jest relatywizm? Definicja 

Relatywizm, na czele ze swoim najwybitniejszym przedstawicielem, Heraklitem z Efezu głosi, że wszystko jest tak naprawdę względne i zmienne. Stoi w opozycji do zwolenników dogmatyzmu (stanowisko bezkrytycznego przyjmowania danych twierdzeń jako prawdy) i sceptycyzmu (uznawanie za wiarygodne tylko tych teorii i wyników badań, które spełniają elementarne zasady metody naukowej). Relatywista uważa, że prawdziwość wypowiedzi można ocenić tylko i wyłącznie w kontekście systemu, w którym to zostało wypowiedziane. 

Relatywizm objawia się w wielu dziedzinach, a tą wiodącą obecnymi czasy wydaje się być kategoria piękna. Mówi się zresztą, że sztuka to pojęcie względne, a oglądając niektóre wystawy, dzieła czy rzeźby, nie sposób się z powyższym nie zgodzić. Czy sznurek na krześle jest już pięknym wytworem i twórczością artystyczną, czy tego typu mianem można określić jedynie obrazy takich postaci jak Matejko. Relatywizm odpowiada nam na to pytanie, twierdząc, iż obydwa ‘dzieła’ mogą znaleźć swoich zwolenników oraz najżarliwszych orędowników. 

Rodzaje relatywizmu 

Istnieje kilka rodzajów relatywizmu. Najpopularniejsze z nich to: 

Relatywizm moralny

Relatywizm objawia się przede wszystkim w ludzkiej moralności. Relatywizm moralny obejmuje różne poglądy na moralność. Staliśmy się odważni, czy wręcz ryzykowni w swoich zachowaniach, a także w przekraczaniu kolejnych granic i tabu. Nasze działania i aktywności, mają się nijak do tych sprzed dwudziestu lat i wcale nie wywodzi się to jedynie z faktu, iż dokonał się olbrzymi postęp technologiczny, ale to my jako społeczeństwo codziennie odważamy się na coś nowego, co jeszcze wczoraj wydawałoby się nie do pomyślenia a tym bardziej realizacji. Teraz nie dziwi i nie szokuje nas to, że sąsiad nie przyjmuje księdza po kolędzie, że współczesna kulturowość pozwala na świętowanie Halloween i Walentynek, zapominając tym samym o goździkach z okazji Dnia Kobiet. Relatywizm moralny głosi, że tak właśnie przedstawia się ludzka egzystencja i nie ma powodów, aby się temu dziwić czy przeciwstawiać, w zamian zaś przyjąć jako fakt, stwierdzenie, iż nie istnieje nic takiego jak stałe wartości moralne, które przecież ulegają diametralnym przeobrażeniom, często przecząc zupełnie tym poprzednim. 

Relatywizm kulturowy

Relatywizm kulturowy to pogląd, który głosi, że żadna praktyka kulturowa nie jest dobra ani zła sama w sobie. Wszystkie przekonania, zwyczaje i systemy etyczne są relatywne, czyli względne dla każdej osoby w zależności od jej wyznawanych wartości społecznych. Relatywiści kulturowi głoszą, że wszystkie kultury są godne tego, by posiadać własne prawa i są takiej samej wartości. Relatywizm kulturowy jest ściśle związany z relatywizmem etycznym. 

Relatywizm naukowy (poznawczy)

Relatywizm głosi, że wszystko jest względne i zmienne. Dotyczy to także informacji i danych jakie non stop do nas docierają. I może rzeczywiście jest w tym jakieś ukryte ziarnko prawdy, gdyż najpierw mówi się nam, że margaryna jest zdrowa, po to by po kilku latach okazało się, że jednak masło. Przykład trywialny, ale doskonale obrazujący relatywizm poznawczy. Zresztą niekoniecznie należy zwracać się ku tak prostym przypadkom, wystarczy zatrzymać się na chwilę przy historii. Wydawać by się mogło, że nie ma nic bardziej oczywistego i wiarygodnego od faktów, które po prostu mają miejsce, czy aby jednak na pewno? Przecież już wielokrotnie okazywało się, że bohater okazał się zdrajcą, prawda historyczna miała swoje podwójne dno, a naród uciskany, nie do końca taki bezbronny czy niewinny.

Relatywizm etyczny 

Relatywizm etyczny głosi, że prawda nie jest absolutna lecz zmienna. Dobro i zło jest zdeterminowane wyłącznie przez indywidualne osoby lub przez społeczeństwo. Nie istnieją takie moralne kryteria, które mogą być stosowane do oceny zachowania każdego człowieka. W europejskich społeczeństwach kradzież jest oceniania jako zachowanie moralnie negatywne. Z kolei w plemieniu Dobu z Nowej Gwinei osoba, która była w stanie ukraść warzywa lub inne produkty żywnościowe swojemu sąsiadowi była traktowana z wielkim szacunkiem. 

 

Chcesz lepiej porozumiewać się w środowisku międzykulturowym?

Szkolenia otwarte z umiejętności osobistych

 

Na czym polega relatywizm moralny Machiavellego?

Niccolo Machiavelli, renesansowy polityk, dyplomata, pisarz polityczny, jeden z najwybitniejszych przedstawicieli renesansowej myśli politycznej, od jego nazwiska powstał termin ,,makiawelizm” odrzucił moralność chrześcijańską na rzecz moralności pogańskiej. Autor Księcia nie próbował udowodnić, że chrześcijaństwo jest fałszywe, nie interesowało go to, czy ma ono rację czy nie. Tym, czym zajmuje się Machiavelli są skutki społeczno-polityczne nauczania kościoła. Machiavelli rozróżnił dwa systemy wartości: chrześcijaństwo i pogaństwo. Pierwszy z nich uznaje za bezużyteczny, a nawet szkodliwy, podczas gdy drugi staje się dla niego ideałem. Machiavelli zalecał relatywne traktowanie niemalże wszystkiego, określony sposób obchodzenia się z ludźmi, a także koncentrację na życiu doczesnym i odrzucenie metafizyki. 

Relatywizm a absolutyzm 

Relatywizm a absolutyzm to dwa przeciwstawne pojęcia, które odmiennie charakteryzują właściwości prawdy. Absolutyzm w przeciwieństwie do relatywizmu głosi, że prawda jest niezmienna i niezależna od tego kto ją głosi i w jakich okolicznościach. Relatywizm neguje to stanowisko, twierdząc, że prawda jest zależna od miejsca, czasu oraz podmiotu sądzącego. 

Krytyka relatywizmu 

Relatywizm najczęściej krytykowany jest przez osoby o poglądach konserwatywnych, przez których relatywizm uważany bywa za antychrześcijański. Z krytyką konserwatyzmu można spotkać się w kontekście debat na temat m.in. homoseksualizmu, aborcji czy etyki lekarskiej. Główne zarzuty przeciw relatywizmowi dotyczą tego, że może on prowadzić do zmniejszenia norm i wartości ogólnie przyjętych. Z kolei zmienność norm i wartości może wywoływać chaos. 

Relatywizm - przykłady

Dobrym przykładem w kontekście omawianego pojęcia relatywizmu może być podejście do wielożeństwa w różnych kulturach. Wielożeństwo, czyli poligamia w kulturze europejskiej jest zakazane, natomiast w niektórych krajach, zwłaszcza tych, w których dominuje islam, poligamia jest legalna. Kultura arabska powszechnie akceptuje poligamię. Przykład ten świetnie obrazuje relatywizm kulturowy. 

Mimo że relatywizm jako stanowisko teoretyczne łatwo można podważyć, to jednak nietrudno dostrzec jego olbrzymi wpływ na współczesną mentalność, społeczeństwo, kulturę oraz moralność. Przypuszcza się, że jego praktyczne oddziaływanie wiąże się z zmianą wartości prawdy na inne wartości, takie jak zadowolenie, skuteczność, standard życia, użyteczność. 

Jaki wpływ ma relatywizm na środowisko pracy?

Wielu z nas pracuje w dużych firmach i korporacjach, w których spotkać można osoby z różnych części świata, przedstawicieli różnych kultur o różnych poglądach. W takim środowisku często spotykamy się z tym, że w danej kulturze może być coś akceptowane, mimo że ten sam pogląd nasza europejska kultura odrzuca. Dobrym przykładem mogą być w tym wypadku Hindusi, którzy w ostatnim czasie chętnie podejmują się pracy w Polsce. Indie w odróżnieniu od mono-religijnej Polski są domem wielu religii. Kraj ten uznaje 22 języki i mnogość systemów religijnych, co dla Polski - kraju zdeterminowanego przez jeden język oraz jedną religię - może być trudne do pojęcia. Inny przykład: w Indiach picie alkoholu w towarzystwie osób starszych czy członków rodziny jest tematem tabu, z kolei w Polsce jest to społecznie akceptowane. 

Aby dobrze zrozumieć różnice kulturowe i lepiej porozumiewać się w środowisku wielokulturowym proponujemy szkolenia zamknięte: Różnice międzykulturowe we wspólnej pracy zespołowej oraz Negocjacje międzykulturowe w biznesie. Osobom, które chcą odbyć kurs bez wychodzenia z domu, dedykujemy szkolenia online

 

Podnieś swoje kompetencje w porozumiewaniu się z przedstawicielami innych kultur

Sprawdź ofertę szkoleń online

 

Przeczytaj na naszym blogu również: 

Beata Dyjak

Masz pytania? Porozmawiaj Dyrektor ds. rozwoju i realizacji projektów
515 212 449 bdyjak@avenhansen.pl Zadaj pytanie

Podobne artykuły

Co to jest i na czym polega relatywizm? Rodzaje, przykłady
Oceny: 4 z 5 z 2030 głosów