Włodzimierz Gawroński - Trener, FIDIC
FIDIC, którego nazwa pochodzi od Federation Internationale des Ingenieurs Conseils, czyli Międzynarodowej Federacji Inżynierów-Konsultantów wydała i skodyfikowała w latach 60 ubiegłego stulecia procedury kontraktowe opisujące przebieg inwestycji budowlanych opartych głównie na wzajemnych obowiązkach i obopólnych relacjach stron, czyli – Zamawiającego (który jednocześnie pełni rolę głównego Inwestora) i Wykonawcy konkretnego zlecenia jako głównego realizatora budowy. Ważna z punktu widzenia reguł i przepisów skodyfikowanych przez FIDIC jest postać Inżyniera kontraktu pełniącego rolę administratora budowy. Wprowadzenie tej kategorii osoby z przypisaną mu kompetencją zawdzięczamy szczególnym aspektom pierwszych wzorów warunków kontraktu – znanych jako „Czerwona Książka” oraz „Żółta Książka”. Do jego zadań należy, w imieniu Zamawiającego, nadzorowanie i odbiór robót od Wykonawcy zlecenia, a także zadanie bezstronnego rozwiązywania sporów powstających pomiędzy dwiema stronami kontraktu. Jak widać zadanie Inżyniera ma za na celu wprowadzenie regulacji „od środka”, umożliwiających kontrolowanie przebiegu wykonania warunków umowy. W Polsce rolę Inżyniera budowy przypisano sądom powszechnym. FIDIC to także elementarz wzoru umowy dla Zamawiającego będącego często także głównym inwestorem oraz jego kontraktowego partnera. FIDIC zrzesza krajowe stowarzyszenia (po jednym z każdego kraju) niezależnych inżynierów konsultantów. Na polskim gruncie zasady FIDIC wprowadza i stara się promować organizacja SIDIR (Stowarzyszenie Inżynierów Doradców i Rzeczoznawców). Mówiąc zatem ogólniej o zasadach FIDIC, chodzi o model procedur inżynieryjno-zarządczych, związanych bezpośrednio z realizacją przedsięwzięć inwestycyjnych. Wymagania proceduralne Unii Europejskiej wymusiły na władzach Polski absorbowanie tychże procedur w odniesieniu do największych inwestycji.
Przyczynę gwałtownego rozprzestrzeniania się wzorów umów z danego państwa na arenę międzynarodową upatrywać należy w zacieśniającej się bezustannie współpracy międzynarodowej oraz coraz częstszemu dążeniu przedsiębiorców branży budowlanej do zawierania kontraktów także poza granicami kraju swojego pochodzenia. Posiadanie ujednoliconych wzorów nadających tą samą konstrukcję i schemat pomaga inwestorom i wykonawcom zarówno przy zawieraniu umów na gruncie własnego państwa jak i na zawieranie umów z przedstawicielami danych firm pochodzących spoza granic swojego państwa. Systemy prawne w państwach europejskich należą do kategorii bardzo zróżnicowanych. W tym kontekście prawo umów budowlanych nie stanowi żadnego wyjątku. Ponadto, niektóre z państw wykształciły narodowe wzorce umów, oparte na zasadach własnego systemu prawnego. Biorąc pod uwagę zwiększające się w dzisiejszych czasach tempo rozwoju współpracy międzynarodowej, każdorazowe porównywanie poszczególnych przepisów z różnych krajów pochodzenia stron nawiązujących współpracę stało się procesem który za każdym razem okazuje się pochłaniać zbyt wiele cennego czasu i środków z budżetu. Dzieje się tak, ponieważ przed przystąpieniem do realizacji zadania występowały każdorazowo problemy związane z poznaniem obcego systemu prawnego, co wiązało się bezpośrednio z hamowaniem procesu zawierania umów pomiędzy przedsiębiorcami pochodzącymi z różnych państw. Tutaj na arenę wkraczają wzorce umów FIDIC, które dzięki swojej uniwersalności niwelują wiele trudności związanych z tym procesem.
FIDIC jako organizacja wydaje bardzo dużo pozycji - po pierwsze, wydaje różne publikacje w odmiennych od siebie edycjach, klasyfikowanych według rocznika wydania. Następnie są one rozróżniane według różnych formatów i dostępne na różnych nośnikach. Dzięki włożonej pracy w przetłumaczenie dokumentów stają się one dostępne polskim inwestorom. Do najbardziej znanego i reprezentatywnego przykładu tej pracy są Warunki kontraktowe dla robót inżynieryjno-budowlanych, tzw. "Czerwona Książka", które powstały dzięki umiędzynarodowieniu wybranych wzorów krajowych, do których głównie posłużyły te wydane w Wielkiej Brytanii. Każda książka to inny standard mimo, że wydany przez FIDIC. Dlatego też należy mieć na uwadze to, że nawet gdy rozpatrujemy aspekty wzorów umowy z jednej i tej samej książki (a więc z czerwonej, żółtej, niebieskiej czy też pomarańczowej) ale wydanej w innym roku (dla ścisłości - w innej edycji) może mieć i ma z pewnością inne identyfikatory klauzul.
W 1999 roku FIDIC wydała cztery nowe standardowe wzory kontraktu:
- Warunki kontraktu na budowę (“Czerwona Książka”)
- Warunki kontraktu na realizację EPC/pod klucz („Srebrna Książka”)
- Warunki kontraktu na urządzenia i budowę z projektowaniem („Żółta Książka”)
- Krótka forma kontraktu („Zielona Książka”) stworzona dla mniejszych inwestycji, nie przekraczających wartości 500 000 USD.
Istotny jest fakt, że każde państwo przyjmujące zasady FIDIC posiada własne tłumaczenie zawartości poszczególnych książek, przygotowane przez odpowiednich specjalistów. Lecz FIDIC, jak zaznacza, uważa jedynie wersje angielskie za oficjalne i autentyczne. To ostatnie przekłada się na problemy w interpretowaniu przez tłumaczy niektórych zwrotów charakterystycznych dla języka angielskiego, których znaczenie może zmieniać się i jak wiadomo, faktycznie ulega zmianie, w zależności od kontekstu w jakim zostanie użyte. Do tego typu problemów zaliczają się różne metody translacji i przystosowania do gruntu prawa polskiego takich zwrotów jak „Defects liability”, „Dispute”, „Guaranty”, “Reasonable”, “fair”, czy też “May, shall”. Mając to na uwadze przy stosowaniu konkretnych wzorów FIDIC na płaszczyźnie krajowej lub w innej sytuacji, gdy prawo systemu common law jest stronom obce, zalecane jest aby dokonać wyboru prawa, któremu strony chcą poddać umowę i dokonać odpowiednich modyfikacji tych wzorów.
Zobacz szkolenia:
AVENHANSEN Sp. z o.o. zezwala na kopiowanie i wklejanie na inne strony internetowe powyższego artykułu pod warunkiem dodania pod artykułem poniższego tekstu i dodania linka do tej strony:
Artykuł jest własnością firmy szkoleniowej AVENHANSEN Sp. z o.o.
