Przyjmowanie aktywnej postawy w stosunku do pojawiających się problemów i wyzwań w życiu zawodowym jest cechą szczególnych osób. Stawianie czoła przeciwnościom losu poprzez jasne i klarowne myślenie, dążące do uzyskania możliwie jak najlepszych rezultatów, stanowi umiejętność ludzi zdolnych do przyjęcia postawy proaktywnej. Takie osoby wiedzą, co to znaczy brać odpowiedzialność za własne czyny, liczą się z podejmowaniem decyzji i ich konsekwencjami. Zapewne większość z nas uzna siebie za taki właśnie rodzaj osobowości – lecz czy na pewno nimi jesteśmy? Książka dr. Stephena Conveya „7 nawyków skutecznego działania”, pozwala dostrzec ogromną różnicę dzielącą ludzi proaktywnych od reaktywnych.
Na czym polega postawa proaktywna w pracy?
Zalety postawy proaktywnej w budowaniu kariery zawodowej
Na czym polega postawa reaktywna?
Jak pracować z kimś, kto ma reaktywne cechy osobowości?
Jak rozpoznać czy człowiek ma osobowość proaktywną, czy reaktywną?
Jak wzmocnić postawę proaktywną?
Czym jest proaktywność?
Definicje słownikowe zazwyczaj podkreślają dwa kluczowe elementy proaktywności. Przede wszystkim polega ona na działaniu przed sytuacją, która ma się dopiero wydarzyć, czyli przewidywaniu przyszłych problemów, potrzeb lub zmian. Nacisk kładziony jest także na kontrolowanie sytuacji poprzez sprawienie, by coś się wydarzyło, a nie tylko dostosowywanie się do tego, co się dzieje lub czekanie, aż coś się stanie.
Na czym polega postawa proaktywna w pracy?
Kim są ludzie proaktywni? To Ci, o których wspominamy, gdy mamy na myśli przedsiębiorczych, odważnych, niedających się złamać ludzi. Bycie proaktywnym pomaga pracownikowi odnieść sukces w swojej roli i zaimponować menedżerom, pretendując do ewentualnego awansu. To osoba wykazująca inicjatywę, zawsze znajdująca rzeczy do zrobienia, która nie boi się podejmować decyzji. Pracownik taki w firmie szuka własnych możliwości rozwoju, proponuje innowacje polepszające pracę zespołu. Zawsze wyróżnia się na tle innych ludzi na podobnym stanowisku. W przeciwieństwie do niego, reaktywny pracownik tylko czeka, aby mu powiedziano, co ma robić, zwykle wymaga od menedżera więcej czasu i uwagi. Pracodawcy wolą osoby kreatywne i samodzielne, które nie oczekują, żeby ciągle ktoś im wskazywał zadania. Reaktywni pracownicy mogą przegapić możliwości usprawnienia procesów.
Zalety postawy proaktywnej w budowaniu kariery zawodowej
Przyjęcie proaktywnej postawy wobec życia umożliwia czerpanie wielu pozytywnych korzyści, takich jak:
Większa stabilność
Gdy zaczniesz działać proaktywnie, znajdziesz większe poczucie stabilności i bezpieczeństwa w swoim własnym życiu. Osoby reaktywne reagują na krótkoterminowe niedogodności w miarę ich pojawiania się, podczas gdy osoby proaktywne mogą budzić się każdego dnia wiedząc, że zrobiły wszystko, co w ich mocy, aby przygotować się na każdą ewentualność.
Mniej stresu
Proaktywne podejście do życia prowadzi do zmniejszenia sytuacji stresowych w pracy poprzez wyprzedzanie pewnych działań i wykazywanie inicjatywy. Chociaż nadal trzeba będzie czasem reagować na pewne sytuacje i rozwiązywać problemy, ale można to zrobić korzystając z wiedzy, która już wcześniej została zdobyta. Osoby proaktywne będą także znacznie bardziej skłonne zaakceptować i dostosować się do niesprzyjających okoliczności.
Większa kontrola
Jedną z kluczowych korzyści z zarządzania proaktywnego w porównaniu z reaktywnym zarówno dla firmy, jak i stanu emocjonalnego jest większa kontrola nad rzeczami, których wcześniej nie można było kontrolować. Strategia reaktywna jest z natury niezdolna do kontrolowania czegokolwiek – wszystko, co osoba z tym podejściem robi, to reagowanie na innych ludzi i wydarzenia. Kiedy jesteśmy proaktywni, możemy przejąć kontrolę nad większą liczbą aspektów swojego życia.
Na czym polega postawa reaktywna?
Typ osobowości, przeciwny postawie proaktywnej, określany jest mianem reaktywnej. Kiedy ktoś przyjmuje takie podejście do życia, czeka na wydarzenia, a następnie reaguje na nie. Reaktywny właściciel firmy może zachowywać się tak, jakby stale znajdował się na dynamicznie rozwijającym się rynku, a następnie będzie nieprzygotowany, gdy nadejdzie spowolnienie gospodarcze. Osobowość reaktywna podlega pewnym determinizmom:
Determinizm genetyczny
Taka osoba może zatem zrzucać winę za różnego rodzaju niepowodzenia na swoje geny. „Taki już się urodziłem, nic na to nie poradzę” – mówi, gdy problem lub sytuacja przerasta jego siły. Obarcza winą swoich przodków, ponieważ przekazali im takie, a nie inne cechy wrodzone. Cierpienie wynika z przeświadczenia, że gdyby ich dziadkiem był profesorem z renomowanego uniwersytetu, a babcia znaną piosenkarką, to z pewnością ich umiejętności byłyby większe. W przeciwnym razie, gdy ma się „zwykłych” przodków, niezdarność, brak umiejętności odnalezienia się w świecie czy brak talentów, tłumaczona jest wadliwymi genami. „Tak jest, bo genów nie można zmienić”.
Determinizm psychologiczny
Ma miejsce, gdy osoby reaktywne obwiniają swoich rodziców za doświadczane problemy. Główne źródło ich nieprzystosowania do realiów życia widzą w swoim dzieciństwie. „Rodzice mnie źle wychowali, dlatego nie umiem sobie radzić z ludźmi i ze swoimi problemami” – to częsta wymówka osób chętnie zrzucających winę na innych. Zwłaszcza mając doskonale w świadomości, że do dzieciństwa nie można powrócić, więc ich sytuacji nic nie może polepszyć. „Tak jest, bo dzieciństwo ma się w życiu tylko raz”.
Determinizm środowiskowy
Osoba reaktywna zawęża pole powstawania negatywnych czynników do najbliższego otoczenia, upatrując źródło problemów w ludziach mających na nich największy wpływ. W firmie to oczywiście będzie szef i inni współpracownicy. Problemy w pracy, niemożność porozumienia się z zespołem, złe podejście do podwładnych czy zwykły zły humor – to wszystko wina środowiska. Gdyby ludzie, z którymi osoba reaktywna pracuje, byli „normalni”, gdyby mieszkała w „normalnym” kraju i pracowała w „normalnej” firmie, wszystko byłoby w porządku. W przeciwnym razie zła praca odbija się na zdrowiu takiej osoby. „Tak jest, bo przecież nie zmienię całego personelu firmy na lepszy”.
Jak pracować z kimś, kto ma reaktywne cechy osobowości?
Reaktywna postawa charakteryzuje ludzi, którzy są jak flaga na wietrze – ich uczucia i postawa wobec świata to flaga, a pochlebstwa płynące ze środowiska to wiatr. Im bardziej pobłażliwe i szczodre w pochwałach jest kierownictwo, tym lepsze i przyjemniejsze są osoby reaktywne. Z kolei ludzie proaktywni przy podejmowaniu decyzji, kierują się w swoim życiu wyznawanymi wartościami. Oczywiście, środowisko wpływa na nich i na ich samopoczucie. To też są przecież ludzie wrażliwi na odpowiedzi zwrotne płynące od innych osób. Lecz pomimo tego, potrafią swoje odpowiedzi podporządkować właśnie wyznawanym wartościom. Lider zespołu, który zauważy, że ma w pracy pracownika o cechach reaktywnych powinien:
- Wyraźnie wyszczególnić zadania, terminy i cele, na których reaktywny pracownik powinien się skoncentrować.
- Nauczyć pracownika, jak reagować na problemy i dostrzegać możliwości.
- Rozpoznawać i potwierdzać, kiedy reaktywni współpracownicy szybko i sprawnie rozwiązują trudny problem.
- Przekazywać częste informacje zwrotne. Reaktywni pracownicy mają tendencję do przesadnego reagowania, jeśli informacje zwrotne są sporadyczne lub dotyczą tylko problemów.
Chcesz podnieść swoje umiejętności kierowania zespołem pracowników?
Zapoznaj się z naszą ofertą szkoleń z zarządzania
Jak rozpoznać czy człowiek ma osobowość proaktywną, czy reaktywną?
Jak wynika z lektury książki „7 nawyków skutecznego działania” już po samych słowach, można dostrzec różnicę. W jaki sposób? Gdy pojawi się problem, np. istnieje możliwość otrzymania lepiej płatnej pracy niż obecna, ale trzeba przejść wielomiesięczny kurs językowy, pozwalający na efektywne komunikowanie się z klientami, postawy osób proaktywnych i reaktywnych będą zupełnie inne.
Postawa osoby reaktywnej
W takiej sytuacji osoba reaktywna odpowie – „No cóż, jestem zbyt słaby do tego i nic w sobie już nie zmienię, trzeba nauczyć się żyć za gorszą pensję”. Efekt? Poddaje się bez refleksji nad naturą problemu, nie zastanawia się, co można zmienić, jakie podjąć decyzje, aby nie trzeba było „akceptować negatywnych działań”
Postawa osoby proaktywnej
W podobnej sytuacji osoba proaktywna zapewne nie postrzega tego jako problem, lecz jako szansę. To pierwsza różnica. Druga polega na tym, że okoliczności wymagają pewnej zmiany. „Skoro wymagają ode mnie lepszej komunikatywności, może muszę zmienić swoje nawyki?” albo „To szansa na to, aby zmienić swoje przyzwyczajenia i nauczyć się lepszego korzystania z umiejętności językowych” oraz „Tak, zanim cokolwiek osiągnę, zajmie to z pewnością dużo czasu, ale przecież warto poświęcić czas i swoje siły”.
Proaktywna postawa to działanie i odpowiedzialność za podejmowane decyzje. Reaktywna postawa to zawężanie pola działania swoich naturalnych możliwości poprzez nastawianie się negatywnie, co wpływa na podświadomość. Zamiast podejść do problemu praktycznie, ruszyć głową, co zrobić, aby było lepiej, osoby reaktywne wolą postawić się w roli ofiary. Proaktywność szuka rozwiązań i wciela je w życie.
Jak wzmocnić postawę proaktywną?
Jeśli do tej pory podchodziłeś do życia w sposób głównie reaktywny, być może nadszedł czas, aby spróbować to zmienić. Proaktywność to cecha ceniona w pracy i charakteryzująca ludzi sukcesu. Każdy może być aktywny, jeśli tylko zechce. Warto zainwestować swój czas na zmianę nawyków, na takie, które pomogą stać się lepszym pracownikiem. Pomóc może uczestnictwo w szkoleniach zamkniętych, takich jak trening budowania pewności siebie i własnego wizerunku w życiu zawodowym i prywatnym czy szkolenie ze skuteczności w realizacji zadań. Zwłaszcza praca specjalistów ds. sprzedaży wymaga aktywnej postawy. Szkolenie dla handlowców z efektywnej sprzedaży z uwzględnieniem proaktywnej postawy sprawi, że jeszcze skuteczniej będziesz pozyskiwać nowych klientów dla swojej firmy.
Chcesz podnieść swoje kwalifikacje zawodowe?
Sprawdź ofertę szkoleń z doskonalenia umiejętności osobistych
Przeczytaj na naszym blogu również:
