Czy tego chcemy, czy też nie, nieustannie stajemy przed sytuacjami konfliktowymi. Kiedy mamy z nimi do czynienia? Uczony Morton Deutsch, który zasłynął badaniami nad tematyką konfliktów, uważa, że dochodzi do niego, wówczas gdy więcej niż jedna osoba, pragnie być w posiadaniu jakiegoś dobra, i w związku z tym dochodzi do walki, która kończy się dopiero wówczas, gdy któraś ze stron staje się szczęśliwym właścicielem przedmiotu sporu. W rzeczywistości jednak, sytuacja nie zawsze kończy się tak szybko i prosto, ponieważ podczas całego procesu konfliktu, jednostką targają różne mechanizmy i emocje. Sytuacja jest możliwa do racjonalnego opanowania jeśli mówimy o konflikcie konstruktywnym, niestety trochę inaczej przedstawia się konflikt destruktywny.
Przyjrzyjmy się zatem, co się dzieje z człowiekiem, podczas sytuacji spornych, zacznając od dość oczywistej kwestii, jaką jest fakt, że jednostka zaangażowana w konflikt, jest święcie przekonana, że to właśnie ona, a nie druga strona ma rację. Oczywiście, wszystkie uwikłane w sprawę osoby, myślą dokładnie tak samo, uważając, że każdy kto chociażby posiada cień wątpliwości, co do ich racji, jest takim samym wrogiem, a przynajmniej osobą z natury złą, pozbawioną zasad i praworządności. Co więcej, im więcej przeciwników naszej opinii spotykamy, tym mocnej wierzymy w nasze zasady i racje, uważając coraz silniej, że jesteśmy prawymi i pełnymi zalet ludźmi.
Po drugie, podczas sytuacji konfliktowych, zmieniamy nasz stosunek do pozostałych członków naszej grupy. Nie tylko mocniej się z nimi utożsamiamy, ale również idealizując ich, jesteśmy skłonni do poświęceń. Zaczynamy również odczuwać satysfakcję i dumę ze świadomości, że tak wiele bylibyśmy w stanie oddać za pozostałych, wyobrażając sobie nas samych jako bohaterów walk o honor, czy zdrowie współtowarzyszy, niczym na wojnie. Doznawanie tak wzniosłych emocji, uskrzydla i dodaje motywacji do dalszej walki z przeciwnikami.
Dość charakterystyczną cechą sytuacji spornych jest również nieuznawanie złotego środka, który po prostu nie istnieje. Jednostki podczas konfliktu, wydają się nie przyjmować kompromisów i nie są zdolne do consensusu. Uważają, że dobrym rozwiązaniem jest walka do ostatniego argumentu czy też działania, nie dopuszczając również osób trzecich do jakichkolwiek negocjacji czy mediacji. Te postronne jednostki są często zresztą postrzegane jako potencjalni wrogowie, którzy z pewnością po kryjomu stoją po stronie przeciwnika. W związku z powyższym lepiej odseparować się od nich i nie pozwolić na jakiekolwiek sugestie czy kontakty, ponieważ z pewnością ktoś spróbuje nami zamanipulować.
I w końcu, postawa powiązana z poprzednim zachowaniem, to stosunek do samego wroga. Tak, nie przeciwnika, nie osoby, o odmiennych poglądach, ale po prostu wroga. W konfliktach destrukcyjnych jednostka żywi zazwyczaj bardzo silne uczucie wręcz nienawiści do oponenta. Uważa go za wcielenie samego zła, nie dopuszczając zupełnie myśli, że druga strona mogłaby charakteryzować się jakąkolwiek pozytywną cechą. Dla uczestnika całej sytuacji, przeciwnik to osoba wysoce niemoralna, która pomimo, że nie ma kompletnie żadnych uzasadnień aby ferować jakiekolwiek argumenty , jest na tyle bezczelna aby nie zgadzać się z nami i kwestionować nasze racje.
Na szczęście, nie wszyscy reagują tak jak zostało to opisane powyżej. Istnieje bowiem również konflikt konstruktywny, który w przeciwieństwie do destruktywnego może prowadzić do kompromisów, ale nie tylko. W takim rozumieniu sporu, strony nie skupiają się na próbie bezwzględnego narzucenia swojego punktu widzenia, tym samym starając się zupełnie zdominować przeciwnika, udowadniając mu, że nie ma kompletnie racji. Konflikt konstruktywny to chęć dojścia do consensusu z oponentami, oraz skupienie się na uzyskaniu korzyści czy pozytywów dla obydwu stron konfliktu.
Oczywiście wybór między dwoma podejściami jest bezsporny i wydawałoby się oczywisty w społeczeństwach wysoce rozwiniętych i przecież cywilizowanych. Warto jednak uświadomić sobie, że jednostka w sytuacjach stresowych może reagować w bardzo różny i często nieprzewidziany sposób, a tym samym należy być przygotowanym również na tę gorszą ewentualność i wiedzieć jakie emocje mogą targać przeciwnikiem.
